آزمایش جوش و تست جوش به فرآیندهایی گفته می‌شود که برای ارزیابی کیفیت و استحکام جوش‌ها در سازه‌های فلزی و اتصالات مختلف انجام می‌گیرند. این تست‌ها به منظور اطمینان از ایمنی و دوام اتصالات جوشی، بر اساس استانداردهای بین‌المللی مانند ISO و ASME صورت می‌پذیرند. از جمله روش‌های رایج در آزمایش جوش می‌توان به تست‌های غیرمخرب (NDT) مانند آزمایش مایعات نافذ (PT)، آزمایش ذرات مغناطیسی (MT)، رادیوگرافی (RT) و اولتراسونیک (UT) اشاره کرد.
انجام این تست‌ها به جلوگیری از خرابی‌های ناگهانی و هزینه‌های اضافی کمک کرده و طول عمر سازه‌ها را افزایش می‌دهد. رعایت استانداردهای جوشکاری و انجام منظم تست‌های کیفی، نقش مهمی در ارتقای ایمنی و کیفیت پروژه‌های صنعتی ایفا می‌کند.
آزمایش جوش در ساختمان سازی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا جوشکاری یکی از روش‌های اصلی اتصال قطعات فلزی در سازه‌های فولادی است. این تست‌ها به منظور اطمینان از کیفیت، استحکام و دوام جوش‌های ایجاد شده انجام می‌گیرند. عدم رعایت استانداردهای جوشکاری می‌تواند منجر به کاهش ایمنی سازه و خطرات جدی همچون شکستگی یا ریزش ساختمان شود. روش‌های مختلفی برای ارزیابی جوش‌ها در ساختمان‌سازی به کار گرفته می‌شود که شامل تست‌های غیرمخرب (NDT) و مخرب است.
در تست‌های غیرمخرب مانند تست اولتراسونیک (UT) و تست رادیوگرافی (RT)، بدون آسیب رساندن به قطعه، عیوب داخلی مانند ترک‌ها، تخلخل‌ها و ناپیوستگی‌ها شناسایی می‌شوند. این روش‌ها به دلیل کارایی بالا و عدم نیاز به تخریب قطعه، بسیار محبوب هستند. از سوی دیگر، تست‌های مخرب مانند برش یا کشش جوش برای بررسی خواص مکانیکی جوش‌ها استفاده می‌شوند که معمولاً پس از اتمام کار جوشکاری و در آزمایشگاه‌ها انجام می‌شود.
تست جوش در ساختمان‌سازی علاوه بر افزایش ایمنی، به بهبود کیفیت سازه‌ها و کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری در طول زمان کمک می‌کند و از وقوع خرابی‌های احتمالی پیشگیری می‌نماید.
انواع تست بازرسی جوش
تست جوش یک فرآیند حیاتی در امر کنترل کیفیت و کمیت مراحل جوشکاری بر روی انواع محصولاتی مانند لوله‌ها، مخازن، و انواع سازه‌ها است. این تست‌ها جهت ارزیابی ویژگی‌های جوشکاری انجام می‌شوند و برخی از آنها به اندازه‌ی جوش و دیگران به وجود ناپیوستگی در جوش مرتبط می‌باشند.
1. تست‌های غیرمخرب (NDT):
این نوع تست ها بدون آسیب رساندن به سازه، برای شناسایی عیوب و مشکلات داخلی و سطحی جوش استفاده می‌شوند.
- تست مایعات نافذ (PT): با استفاده از یک مایع خاص برای شناسایی ترک‌ها و عیوب سطحی در جوش انجام می‌شود.
- تست ذرات مغناطیسی (MT): برای شناسایی عیوب سطحی و نزدیک به سطح در مواد فرومغناطیس با استفاده از میدان مغناطیسی.
- تست رادیوگرافی (RT): با استفاده از پرتوهای ایکس یا گاما برای تشخیص عیوب داخلی مانند ترک‌ها و حفره‌ها.
- تست اولتراسونیک (UT): با استفاده از امواج صوتی فرکانس بالا برای شناسایی عیوب داخلی و ناپیوستگی‌ها.
- تست جریان گردابی (ET): برای شناسایی ترک‌ها و ناپیوستگی‌های سطحی و نزدیک به سطح در فلزات هادی الکتریسیته.
2. تست‌های مخرب (DT):
در این تست ها، قطعه جوش شده تحت شرایط مختلف قرار می‌گیرد تا استحکام و ویژگی‌های مکانیکی آن بررسی شود.
- تست کشش: قطعه جوش‌شده تا زمان گسیختگی کشیده می‌شود تا میزان مقاومت آن مشخص شود.
- تست ضربه: با وارد کردن ضربه به قطعه، مقاومت آن در برابر شکستن بررسی می‌شود.
- تست خمش: جوش تحت فشار خمشی قرار می‌گیرد تا انعطاف‌پذیری و استحکام آن بررسی شود.
هر یک از این روش‌ها بسته به نوع پروژه و نیازهای خاص آن، برای اطمینان از کیفیت و ایمنی جوش استفاده می‌شوند.
همچنین چک لیست مورد استفاده در حین مراحل بازرسی و نظارت بر اجرای عملیات جوشکاری عبارت است از:
- فرآیندهای جوشکاری
- نوع الکترود
- انواع اتصالات جوشی بکار گرفته شده در سازه‌های فلزی
- مقررات عمومی و اجباری اتصالات جوشی
- علایم قراردادی برای نمایش جوش در نقشه‌های طراحی
- اثرات رطوبت / خوردگی و شرایط جوی
- شرایط مکانی جهت فرآوری و تجهیزات تولید
- ویژگی‌های تولید جهت فصول مختلف سال
- تفاوت تولید با توجه به جوش‌های غیر استاندارد با جوش‌های استاندارد شده
- شرایط و چگونگی تهیه جوش جهت تولید و افزایش کیفیت و مرغوبیت جوش
- چگونگی نمونه‌برداری جهت آزمون
- شرایط آزمون مشخصات دستگاه‌ها جهت آزمون‌های استاندارد برای بالاتر بردن کیفیت جوش‌ها.
تست جوش اسکلت فلزی
تست جوش اسکلت فلزی یکی از مراحل حیاتی در ساخت سازه‌های فولادی است که به منظور تضمین ایمنی و استحکام اتصالات جوشی انجام می‌شود. در اسکلت‌های فلزی، جوش‌ها وظیفه اتصال قطعات مختلف فلزی را به عهده دارند و هرگونه نقص در جوش می‌تواند منجر به مشکلات جدی در سازه شود. بنابراین، انجام تست‌های بازرسی جوش در مراحل مختلف ساخت و نصب اسکلت فلزی ضروری است.
انواع مختلفی از تست های جوش برای ارزیابی کیفیت جوش‌ها در اسکلت‌های فلزی به کار می‌روند. تست‌های غیرمخرب (NDT) مانند تست اولتراسونیک (UT) و تست رادیوگرافی (RT) از جمله روش‌های رایج برای شناسایی عیوب داخلی و سطحی جوش‌ها هستند. این تست‌ها بدون ایجاد آسیب به قطعات، به شناسایی ترک‌ها، تخلخل‌ها و ناپیوستگی‌ها کمک می‌کنند. از سوی دیگر، تست‌های مخرب (DT) مانند تست کشش و تست خمش، خصوصیات مکانیکی جوش را بررسی کرده و توانایی جوش در تحمل بارهای مختلف را اندازه‌گیری می‌کنند.
اجرای صحیح این تست ها در اسکلت‌های فلزی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا با شناسایی و رفع عیوب جوشکاری، از وقوع خرابی‌های ناگهانی و مشکلات سازه‌ای جلوگیری می‌شود و طول عمر و کارایی سازه‌ها تضمین می‌گردد.
استاندارد تست جوش
استاندارد تست جوش مجموعه‌ای از قوانین و دستورالعمل‌ها است که برای ارزیابی کیفیت جوش‌ها و اطمینان از ایمنی و استحکام سازه‌ها تدوین شده‌اند. این استانداردها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که فرآیندهای جوشکاری را بر اساس معیارهای معین بررسی و کنترل کنند. استانداردهای جوشکاری به کمک تکنیک‌های تست مخرب و غیرمخرب، کیفیت جوش‌ها را ارزیابی کرده و از وقوع خرابی‌های احتمالی در آینده جلوگیری می‌کنند.
استانداردهای بین المللی متعددی در زمینه تست جوش وجود دارند که هر کدام در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. از جمله این استانداردها می‌توان به استاندارد ISO 3834، که معیارهای کنترل کیفیت جوش را مشخص می‌کند، و استاندارد ASME Section IX، که رویه‌های تست جوش را برای تجهیزات تحت فشار تعریف می‌کند، اشاره کرد.
همچنین، استاندارد AWS D1.1 که به طور خاص برای سازه‌های فولادی به کار می‌رود، به کنترل کیفیت جوشکاری در ساخت اسکلت‌های فلزی و سازه‌های بزرگ می‌پردازد.
رعایت این استانداردها در تمامی مراحل جوشکاری و تست‌های کیفی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا اجرای صحیح آنها به بهبود ایمنی، افزایش عمر مفید سازه‌ها، و کاهش هزینه‌های نگهداری و تعمیر کمک می‌کند.
تست میلگرد
تست میلگرد به منظور بررسی ویژگی‌های میلگرد ساخته شده و اطمینان از مطابقت آن با استانداردهای مورد نظر انجام می‌شود. این آزمونات شامل موارد زیر روی میلگرد اجرا می‌شوند:
- تست کشش
- تست جوش میلگرد
- تست خستگی میلگرد
- تست شیمیایی
- تست تا شدگی
- تست خم و باز کردن میلگرد
- تست پیوستگی میلگرد با بتن
از میان این آزمونات، تست کشش به عنوان یکی از آزمونات حیاتی میلگرد برشمرده می‌شود. سایر آزمونات، به تشخیص مهندس عمران پروژه، در صورت لزوم و با توجه به ویژگی‌های خاص پروژه، قابل انجام هستند و اجرای آنها ضروری نیست.
